کلیاتی در ارتباط با فرهنگ ایمنی

کلیاتی در ارتباط با فرهنگ ایمنی
مهندس فرین فاطمی
دانشجوی کارشناس ارشد بهداشت حرفه ای
عملکرد سیستمهای ایمنی و بهداشت و به تبع آن شاخصهای مربوطه در نقاط مختلف دنیا با یکدیگر متفاوت است. بنا بر نظر دفتر بین المللی کار (I.L.O) امروزه تفاوت معنی دار در بهداشت و ایمنی شغلی در میان کشورهای مختلف تنها وابسته به تکنولوژی (دیدگاه سخت افزاری و نرم افزاری) نیست بلکه مهمترین اصل در پیشرفت یکپارچه اصول ایمنی و بازتاب آن در محیط کار (پیش نیاز اساسی در کاهش وقوع حوادث،آسیبها و بیماریهای شغلی) توجه به جنبه های فرهنگی و اجتماعی (دیدگاه زیست افزاری) است.
گزارشات ناشی از پژوهشها فرهنگ ایمنی ضعیف را در شرکتها عامل تعیین کننده حوادث مطرح می نماید. از سویی دیگر تغییر در رفتارها و نگرشهای افراد و تمرکز بیشتر آنها بر ایمنی تنها از طریق شکل گیری فرهنگ ایمنی تحقق یافته که شکل گیری این فرهنگ نیز مستلزم درک و شناسایی فرهنگ فعلی سازمان است.
فرهنگ ایمنی: مجموعه ای از باورها،هنجارها،انگیزه ها،نقشها و عملکردهای اجتماعی و فنی که موجب کاهش رویارویی کارکنان،مدیران،مصرف کنندگان و عموم مردم یا شرایط خطرناک و صدمه رسان شود.
ضرورت اندازه گیری فرهنگ ایمنی
پرداختن به راهکارهای ایمنی و بهداشت نظیر فرهنگ ایمنی در سازمان نه تنها احتمال بروز حوادث را کاهش داده بلکه همچنین دارای دارای منافع اقتصادی و مالی بوده که نشاندهنده بازگشت سرمایه در درازمدت به سازمان می باشد.

روشهای ارزیابی فرهنگ ایمنی
آشناترین ابزار برای اندازه گیری جنبه روانشناختی ، پرسشنامه جو/ فرهنگ ایمنی است. به این ترتیب که باورها ، ارزش ها ، انگیزه ها و ادراک فرد با استفاده از چند پرسش اندازه گیری می شود.
— مصاحبه گروهی شیوه های رویارویی با وضعیت بحرانی به عنوان ابزارهای مکمل در تحقیقات پرسشنامه ای؛
— روش های نمونه برداری ایمنی با استفاده از چک لیست اعمال نا ایمن در ارزیابی جنبه های رفتاری کارکنان سطوح پایین تر؛ رفتارهای کارکنان رده های بالا و مدیران بر پایه اقداماتی که برای بهبود وضع ایمنی به کار گرفته شده است،گزارش های شبه حوادث،بازرسی های هفتگی و... بررسی خواهند شد.
— جنبه های سازمانی نیز که به وسیله ممیزی سیستم مدیریت ایمنی سنجیده می شود.

طراحی پرسشنامه فرهنگ ایمنی
طراحی سوالهای پرسشنامه فرهنگ ایمنی به عنوان ابزاری که توانایی سنجش نگرشها،کیفیت آموزش ایمنی و عملکرد مدیریت را داشته باشد،کار بسیار ظریف وحساسی است. نکاتی که در تهیه پرسشنامه فرهنگ ایمنی باید به آن توجه شود:
1- پرهیز از پرسش سوالات متعدد و فراوان در بخش سوالات زمینه ای.
2- تعداد سوالات باید به گونه ای باشد که بتوان به وسیله آنها تمام آیتمهای فرهنگ ایمنی مورد نظر محقق را سنجید.
3- سوالات در شرکت مورد نظر مصداق داشته باشد.
4- سوالات مورد استفاده از نوع بسته باشند یعنی پاسخ آنها قبلا" توسط پژوهشگر مشخص شده باشد.
5- سوالات مفهومی و ساده بوده و به صورت عبارات باز مطرح شوند.

نحوه ارتباط در پژوهش های پرسشنامه ای فرهنگ ایمنی
روش اجرای پرسشنامه های فرهنگ ایمنی نیز بهتر است خود اجرای نیمه نظارتی باشد زیرا طبیعت سوالات نگرش و حوادث به شکلی است که اگر از پاسخ دهنده به صورت شفاهی پرسیده شود یا فرد مجبور باشد در حضور افراد دیگر پرسشنامه را تکمیل نماید به احتمال زیاد به بعضی از سوالات جواب صحیح ( واقعیت موجود ) نخواهد بود. بنابراین در این روش پرسشنامه در اختیار فرد قرار می گیرد و پس از تکمیل آن توسط فرد جمع آوری می گردد و چنانچه پاسخ دهنده ها با سوالی مبهم روبرو شوند در اجرای نیمه نظارتی از پژوهشگر می پرسند و تفاوت آن با اجرای نظارت شده در این است که فرد پاسخ دهنده پرسشنامه را در حضور پژوهشگر تکمیل نمی نماید.
نحوه امتیازدهی پرسشنامه ها: امتیاز کلی فرهنگ ایمنی برای آزمودنی برابر مجموع امتیازهایی است که برای تمام سوالات دریافت نموده است.

تفسیر امتیازهای فرهنگ ایمنی
در مقیاس لیکرت باید مجموع امتیاز هر پرسشنامه با میانگین مقیاس مقایسه شود.

منبع:وبلاگ http://ihs.net.ms/

سایت موژ